چاپ

ندای لرستان - خشک‌سالی جدّی‌ترین معضل فیزیکی برای کشاورزی در همهٔ جای دنیاست و متاسفانه این موضوع در لرستان به رغم داشتن منابع آبی بسیار، نمود پیدا کرده است به گونه‌ای که در برخی از شهرستان‌های استان (کوهدشت و رومشکان) با چالش مواجه هستیم.
در بحث مقابله با این پدیده بنا بود مدیران ذیربط با همکاری مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی سندی جامع را تدوین کنند که براساس ادعاهای مدیرکل اسبق مدیریت بحران و چند تن از مدیران دستگاه‎های اجرایی استان این سند در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و هنوز پس از گذشت چهار سال وضعیت نامعلومی دارد.
معطلی چهارساله سند جامع خشکسالی لرستان
در این باره رضا آریایی فرماندار ویژه بروجرد با انتقاد از اینکه 4 سال از زمان تهیه سند جامع خشک‌سالی لرستان گذشته و هنوز تنظیم نشده است، اظهار کرد: زمانی که مدیرکل بحران بودم با مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی لرستان قرارداد بستیم و قرار شد سند جامع خشک‌سالی استان را به منظور مقابله با این پدیده تهیه کنند.
وی با بیان اینکه متولی تهیه سند جامع خشک‌سالی جهاد کشاورزی است، بیان کرد: وظیفه ذاتی جهاد کشاورزی تهیه و تدوین این سند بوده که تاکنون آن را انجام نداده است، سؤال اینجاست فایده اینکه مدام از اساتید برای شرکت در همایش‌ها دعوت به لرستان می‌کنید چیست؟ درحالی‌که نمی‌دانیم برنامه ما برای مقابله چیست؟
این معاون استاندار لرستان یادآور شد: قرار بود سند جامع خشک‌سالی برای مقابله با خشک‌سالی استان به ما راهکار بدهد، الگوی کشت ما چه باشد، چاه‌های غیرمجاز را چه کنیم، اما متأسفانه هیچ اتفاقی نیفتاد.
آریایی با تأکید بر اینکه خشک‌سالی یک بحث جدی است، خاطرنشان کرد: امسال احتمال بروز بارش‌هایی در استان وجود دارد اما مقطعی بوده و استثنای سال‌های دوران خشک‌سالی است، وضعیت خشک‌سالی در استان بحرانی است.
پول پرداخت شده اما سند تحویل نشده است
وی خاطرنشان کرد: فقط مشکل این است که صداوسیما نمی‌تواند برود زیرزمین فیلم بگیرد و نشان بدهد که واقعاً زیر پای همه ما خالی‌شده است، امروز وضعیت کبودرآهنگ همدان را می‌بینید که چه گودال‌هایی به دلیل خشک‌سالی ایجادشده است، این پدیده از غرب لرستان نیز خود را نشان خواهد داد و شروع‌شده است.
آریایی تصریح کرد: قرار بود سند جامع خشک‌سالی استان به خاطر اینکه قابلیت اجرایی داشته باشد باید در شورای عالی مدیریت بحران استان تصویب و سپس پس از امضای استاندار ابلاغ شود که تاکنون هیچ‌کدام از این موارد انجام نشده است.
معاون استاندار لرستان ادامه داد: هزینه این قرارداد 90 میلیون تومان بوده که آن را به‌طور کامل به مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان پرداخت شده است؛ بارها جلساتی را گذاشتیم و هنوز هیچ خروجی نداشته است و هنوز این دو اتفاق نیفتاده است.
سند جامع خشکسالی نهایی و ابلاغ شده است
عبدالرضا بازدار رئیس سازمان جهاد کشاورزی لرستان نیز در بحث تهیه سند جامع خشکسالی در پاسخ به ایسنا گفت: سند اتفاق نظر همه دستگاه‌ها بر یک موضوع خاص و یک اجماع نظر در حوزه‌های مختلف است، این سند در واقع نهایی شده است.
وی افزود: در سند جامع خشکسالی استان چالش‌ها و مشکلات هر حوزه بررسی شده است و اینکه هر دستگاه در حوزه کاری خود چه اقداماتی می‌تواند انجام دهد آماده شده پس وظیفه دستگاه است که آن را پیگیری کند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی لرستان عنوان کرد: مرکز تحقیقات چالش‌ها را در جلسات و کارگروه‌های متعددی که با حضور دستگاه‌ها برگزار شده بررسی و سند نهایی و ابلاغ شده است.
وی بیان کرد: واقعیت امر این است که جایگاه مسائل پژوهشی و کارگروه‌های فنی در استان خیلی خالی است و به نظرم ورود به مسائل علمی به مسائل خیلی مهم است چون دانشگاه و مراکز علمی مقداری به حاشیه رفته‌اند و اینها می‌توانند به این وضعیت کمک کنند.
قطعا ارائه راهکارها و دستورالعمل‌های منطبق با شرایط اقلیمی استان می‌تواند کمک شایانی به عبور از وضعیت بحران‌زای کنونی کند لذا ضرورت دارد مسئولین، کارشناسان و اساتید دانشگاهی مرتبط نسبت به تدوین سندی جامع اقدام کنند تا براساس اطلاعات و آمار دقیق بتواند استان را در حل مشکلاتی از این دست یاری‌رسان باشند.
تهیه سند خشکسالی در کشور و در استان لازم وضروری است
دکتر علی حقی‌زاده، دانشیار مهندسی منابع آب دانشگاه لرستان در این‌باره با بیان اینکه در بسیاری از نقاط جهان با پدیده خشکسالی روبرو هستیم و کشور ایران و استان لرستان از این قاعده مستثنی نیست، اظهار کرد: برنامه‌ریزی مدیریت مبارزه و سازگاری هوشمندانه با پدیده خشکسالی می‌تواند به صورت استانی، کشوری، منطقه‌ای و حتی در مقیاس جهانی انجام شود و در هر سطح مطالعاتی شامل مجموعه‌ای از طرح‌ها و راهکارهای کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت باشـد.
وی گفت: اولین گام شناخت کافی از پدیده خشکسالی و روش‌های مقابله با آن و امکانات لازم برای فرایند تصمیم‌گیری را فـراهم مـی‌آورد از این رو تهیه سند خشکسالی در کشور و در استان لازم و ضروری است.
این دانشیار مهندسی منابع آب دانشگاه لرستان با بیان اینکه تهیه سند چشم‎انداز خشکسالی بدون در نظر گرفتن دقیق پایش خشکسالی هواشناسی و هیدرولوژیکی استان بی‌معنی است، بیان کرد: این در حالیست که مقدماتی‎ترین مرحله شناخت خشکسالی که همان پایش خشکسالی هیچ راهکاری در نظر گرفته نشده است، مخاطب چگونه می‎تواند از وضعیت خشکسالی منطقه مورد مطالعه آگاه شود؟ در طول گام آماری تهیه سند فراوانی طبقات مختلف خشکسالی چگونه اتفاق افتاده است؟ آیا اصلا منطقه مورد مطالعه با خشکسالی مواجه شده است یا نه؟
در سند مذکور پایش خشکسالی کشاورزی بیان نشده است
حقی زاده افزود: از آنجایی که مهمترین اثر خشکسالی بر منابع آب خواهد بود به تبع آن کاهش منابع آب موجود موجب کاهش عملکرد محصولات زراعی خواهد شد چرا پایش خشکسالی کشاورزی و خشکسالی خاص محصول بیان نشده است؟
این مدرس دانشگاه لرستان با بیان اینکه در شرایط خشکسالی انحراف از عملکرد پتانسیل تولید به وجود خواهد آمد انحراف از عملکرد پتانسیل محصولات زراعی در طبقات مختلف خشکسالی مشاهده نشده است؟ اضافه کرد: در شرایط خشکسالی کاهش اثرات ناشی از این پدیده با کم کردن سطح زیرکشت یا آبیاری تکمیلی صورت می‎گیرد که اشاره نشده است راه‎کار سند چشم انداز خشکسالی برای منطقه‎ای که بیشتر زراعت آن به صورت دیم بوده ارائه نشده است.
دانشگاه لرستان در نهایی کردن سند خشکسالی استان نقشی نداشته است
وی با بیان اینکه راهکار ارائه شده در مهار آب‌های سطحی ساخت سد مخزنی بوده است؟ بیان کرد: در تمامی مناطق امکان ساخت سد مخزنی وجود ندارد (احداث سد مخزنی مستلزم مطالعات هزینه بر و زمان ساخت طولانی و تصویب مراحل قانونی خود است) ، وجود سد به دلیل تجمع آب در یک مکان باعث افزایش تبخیر و تعرق خواهد که ایده¬ای برای روش¬های کاهش تبخیر از مخازن نداشته‌اید.
این دانشیار مهندسی منابع آب دانشگاه لرستان با بیان اینکه همانطور که می‌دانیم پدیده سیل با پدیده خشکسالی عجین شده لذا در سند راهکارهای استفاده از سیل در مدیریت خشکسالی بیان نشده است، افزود: در هیچ جای سند اشاره‌ای به راهکارهای صرفه جویی در جهت جلوگیری از اتلاف آب در بخش شرب و غیرشرب شهری و صنعتی نشده و لیکن نشان از عدم جامعیت این جزوه است.
عضو هیات علمی دانشگاه لرستان با اشاره به اینکه در این جزوه به شاخص‌های ارزیابی سند شامل شاخص‌های زمانی،کیفی ،هزینه ای اشاره نشده است و چون در آن اهدافی واقعی متصور نشده اند و به نگارش شتابزده جزوه همت گزیده‌اند، اظهار کرد: جایگاه دانشگاه در کمیته پایش خشکسالی کشاورزی و کمیته اقتصادی دیده نشده است؟!! نقدی که وجود دارد این است که سند توسط مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی لرستان نوشته و تدوین شده است و این درحالیست که دانشگاه لرستان در نهایی کردن سند خشکسالی استان نقشی نداشته است.
حقی زاده تاکید کرد: همچنین با توجه به محبوبیت و مقبولیت ارکان انقلابی به جایگاه بسیج و سپاه در هیچ جای سنده دیده نشده است.
بخش هواشناسی سند جامع خشکسالی استان را به هیچ وجه تایید نمی‌کنم
در این باره ناصر هاشمی مدیر کل هواشناسی لرستان اظهار کرد: این سند خشکسالی به نظرم کار مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی لرستان نبود بلکه باید این کار را مرکز ملی خشکسالی کشور با کمک جهاد کشاورزی لرستان انجام می‌داد.
وی ادامه داد: طی دو سال گذشته هیچ گاه در این سند اظهار نظر نداشتیم و نه آن را تایید می کنیم و نه رد می‌کنیم.
مدیر کل هواشناسی لرستان بیان کرد: در هر جلسه‌ای که دعوت گرفتند رفتیم و این دال بر تایید این سند نیست، به هرجهت کسانی که زحمت کشیدند باید حق الزحمه‌ای بگیرند که بر اساس ادعای مهندس آریایی این رقم به آنان پرداخت شده است.
هاشمی تصریح کرد: در چند سال گذشته از دیدگاه هواشناسی سند مورد تایید ما نیست چون باید قسمت هواشناسی سند را خود انجام می‌دادیم و بخش هواشناسی سند مذکور را به هیچ وجه تایید نمی‌کنیم.
سند خشکسالی را تاکنون دریافت نکردم
در این باره دکتر رضا میرزایی مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان در این باره اظهار کرد: مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان قرار بود سند را برای بررسی بخش آب آن برای ما ارسال کنند که متاسفانه تاکنون آن را دریافت نکردیم.
وی بیان کرد: با صحبت‌های مهندس آریایی معاون استاندار و فرمانده ویژه بروجرد در این راستا موافقم.
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان افزود: یکی دو جلسه توسط مرکز تحقیقات کشاورزی استان برگزار شد و در آن جلسه بناشد بعد از رفع نواقص سند با امضای آقای استاندار به ادارات مربوط ارسال کنند که تاکنون این سند برای آب منطقه‌ای ارسال نشده است.
بهر حال با توجه به شرایط استان، تدوین سند جامع خشکسالی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر و مطالبه عمومی است و چنانچه کسانی در این راستا قصوری مرتکب شدند نسبت به رفع آن اقدام کنند و براساس اطلاعات و آمار واقعی نه صوری به مقابله با پدیده خشکسالی در استان قدم بردارند، همچنین ضرورت دارد در تهیه سند خشکسالی بصورت جامع دیدگاه‌های همه جوامع محلی و دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و دستگاه‌های اجرایی و... دیده شود. زمـان دقیق برای انجام مطالعات و تدوین برنامه‌ها و سند جامع قبل از بروز خشکسالی‌های گسترده اسـت، بدون شناخت دقیق از پدیده خشکسالی و ابعاد واقعی آن بـه اتلاف سرمایه و عدم بهره‌وری صحیح از امکانات و توانایی‌های کشور منجر خواهد شد.