ندای لرستان
بحران آب؛ چالشي انکارناپذير براي فردا
يکشنبه 25 تير 1396 - 11:38:40 AM
ايرنا
لرانلاين- پديده اي که گويا همه در بحراني بودنش اتفاق نظر دارند اما سهم هر کدام از ما چه در جايگاه حقيقي و حقوقي که مسئوليتي تعريف شده چيست؟!
در شرايطي که منابع آبي روز به روز در حال کاهش بوده و بنابر اعلام سازمان حفاظت محيط زيست سرعت استفاده از منابع آب زيرزميني در ايران در قياس با استاندارد جهاني سه برابر بيشتر تخمين زده مي شود ، مديريت مصرف آب در بخش هاي مختلف ضرورتي انکاناپذير است.
اينکه گفته مي شود حدود 90 درصد منابع آبي در بخش کشاورزي مصرف مي شود نشان مي دهد که مديريت مصرف در اولويت اول با مصرف آب در بخش کشاورزي است اين اولويت ضمن اينکه توجه به صرفه جويي در مصرف خانگي را انکار نمي کند اما مديريت در نوع محصولات مورد کشت در بخش کشاورزي را بيشتر نشان مي دهد.
هر آنچه که در مصرف خانگي آب صرفه جويي شود نهايت سهم قابل توجهي دراين وادي را در مقايسه با بخش کشاورزي ندارد اما به نظر مي رسد گاه آنان که بايد پاسخگوي همين شيوه هاي مديريتي باشند ، توپ را به زمين مردم انداخته اند و اينگونه وانمود مي شود که افراد با کنترل مصرف خانگي تماما بايد در برابر بحران آب انجام وظيفه کنند.
واقعيت اما فراتر از اين است و بايد پذيرفت فرهنگ سازي در مصرف بهينه آب مهم است اما ضروري تر و اولويت دارتر، مديريت کشت محصولات کشاورزي است و اينکه آيا اصولا به صرفه است که براي يک محصول کشاورزي با بازده اقتصادي محدودي آنهم در حد کشت معيشتي يک محصول ، منابع آبي قابل توجهي از همان منابع رو به کاهش را صرف کرد؟!
طبق پيش بيني‌هاي جهاني در سال 1400 سرانه آب مصرفي به کمتر از يکهزار مترمکعب براي هر فرد در سال خواهد رسيد و اين به معني ورود به بحران آبي است.
بد نيست بدانيم که ايران از نظر جغرافيايي در بخش نيمه خشک و خشک جهان قرار گرفته به شکلي که ميانگين بارش در ايران حدود 250 ميليمتر است درحالي که ميانگين جهاني حدود 850 ميليمتر يعني بيش ازسه برابر ميزان بارش در ايران است.
اينها همه يعني اينکه ، ايران درآستانه بحران آب به سرمي برد و طي سال‌هاي آينده تامين آب به يکي از بزرگ‌ترين چالش‌هاي کشور در بسياري از استان‌ها، شهرها و مناطق تبديل خواهد شد.

** تفاوت نوع مصرف آب در ايران و ساير کشور قابل تامل است
مجيد سپهوند فارغ التحصيل دکتراي هيدرولوژي (آب شناسي) گفت:ميانگين بارش سالانه در کشور 250 ميلي متر با مقدار 413 ميليارد متر مکعب است که با توجه به اقليم خشک و نيمه خشک کشور بالغ بر 75 درصد تبخير مي شود و مقداري هم بر اثر ساير عوامل ناشي از تخريب جنگل ها و از بين رفتن پوشش گياهي بصور رواناب هدر مي رود و آنچه که باقي مي ماند 120 تا 130 ميليارد متر مکعب آب تجديد پذير در کشور است.
به گفته وي اين ميزان آب نيز صرف بخش هاي متعددي اعم از شرب و مصرف خانگي ، صنعت و کشاورزي مي شود به اينصورت که مصرف آب شرب ايران بين 6 تا هفت درصد ، مصرف صنعتي يک تا 2 درصد و بين 90 تا 92 درصد هم در بخش کشاورزي که قسمت قابل توجهي است صرف مي شود.
سپهوند اظهار کرد:مصارف منابع آب در جهان بصورت هشت درصد مصرف شرب، 70 درصد صنعتي و 22 درصد بخش کشاورزي است که بيانگر تفاوت 90درصدي نحوه مصرف آب ما با شيوه مصرف جهان است.
وي اضافه کرد: در کشورهاي با درآمد بالا شيوه مصرف بصورت 11 درصد شرب، 59 درصد صنعتي و 30 درصد بخش کشاورزي است و اين الگو در کشورهاي با درآمد پايين بصورت هشت درصد شرب، 10 درصد صنعت و 82 درصد کشاورزي تغيير مي کند و ايران نيز از نظر نحوه مصرف منابع آبي در رده کشورهاي با درآمد پايين قرار دارد.
اين متخصص در منابع طبيعي و آبخيزداري گفت: اقليم خشک و نيمه خشک ايران، رشد جمعيت ، گسترش شهرنشيني ، توسعه فعاليت هاي بخش کشاورزي و صنعتي، پديده هاي اکوسيستمي همانند خشکسالي ها و کاهش بارندگي منجر به کاهش منابع آب تجديد پذير در کشور شده است که بايد با توجه به نحوه مصرف منابع آبي تغييراتي در مديريت اين منابع ايجاد کرد.

**کاهش سرانه مصرف آب از 13هزار به زير يکهزار متر مکعب
فارغ التحصيل دکتراي هيدرولوژي (آب شناسي) همچنين گفت:در سال 1300 ميزان سرانه آب براي هر نفر 13 هزار متر مکعب بود که تا به امروز اين ميزان رو به کاهش گذاشته بطوريکه در سال 1335 ميزان سرانه آب به هفت هزار متر مکعب، در سال 1375 به 2 هزار متر مکعب ، سال 1393 به 1400 متر مکعب کاهش يافت و پيش بيني مي شود اين ميزان تا سال 1400 نيز بين 800 تا يکهزار متر مکعب در سال برسد.
سپهوند گفت: اين واقعيت بيانگر کمتر شدن منابع آب تجديد پذير است و در عين حال جمعيت 13 ميليوني سال هاي 1300 اکنون از مرز 80 ميليون هم گذشته است که نيازمند آب هستند.
وي با اشاه به اينکه مشکل کسري مخازن آب را با ايجاد مخزن و يا استفاده از آب مجازي مي توان حل کرد ، گفت: برخي از محصولات کشاورزي مصرف آب زيادي در پي دارند که کاشت آنها در مقايسه با ميزان مصرف آبي که دارند به صرفه نيست و بهتر است اين محصولات با مصرف بالاي آب از ساير کشورها وارد شوند.
وي افزود: هندوانه از جمله اين محصولات با مصرف بالاي آب است که درآمد اقتصادي حاصل از آن به هيچ وجه قابل مقايسه با هزينه آبي که براي آن مي شود، نيست و يا اينکه در محصولاتي همچون برنج براي هر کيلوگرم سه هزار ليتر آب و براي هر کيلوگرم گندم هم 1350 ليتر آب استفاده مي شود.
اين متخصص در حوزه منابع طبيعي و آبخيزداري اظهار کرد: در کشور ما علي رغم اينکه گفته مي شود الگوي کشت وجود دارد اما در مقام اجرا کمتر مورد توجه قرار مي گيرد و بايد الگوي کشت جداگانه اي تعريف شود و مورد تضمين قرار گيرد تا با کشت آن ، خريد و فروش محصول تضمين شود تا ضرر و زيان ناشي از عدم فروش آن محصول منجر به رها کردن الگوي کشت نشود.
وي با تاکيد بر اينکه مصرف بالاي آب در بخش کشاورزي استفاده ناکارآمد از آب تلقي مي شود گفت: بخش قابل توجهي از آب چيزي حدود 86 ميليارد متر مکعب در اين بخش صرف مي شود و يکي از پرمصرف ترين بخش هاي آب است.
وي همچنين گفت: براي مديريت بهينه منابع آب و دستيابي به وضع مطلوب بايد اقداماتي همچون مديريت تقاضا، افزايش آگاهي اجتماعي، اجراي طرح هاي توسعه منابع آب، مهار آب هاي خروجي از کشور، مديريت عرضه، افزايش بهره وري آب و کاهش بيلان منفي آب سفره هاي زيرزميني، اولويت بندي مصارف و کاهش آلودگي هاي منابع آب ضروري است.

** آبياري نوين راه برون رفت از مصرف زياد آب در بخش کشاورزي
رئيس سازمان جهاد کشاورزي لرستان در اين زمينه گفت: استفاده بهينه از منابع آب و خاک يکي از مهمترين موضوعاتي است که در دولت تدبير و اميد بدرستي و به بهترين نحو چه در قالب توسعه کشت گلخانه اي و چه توسعه سيستم هاي آبياري نوين مورد توجه قرار گرفته است.
عبدالرضا بازدار افزود: در استان لرستان طي چهار سال دولت يازدهم، 15 هزار هکتار از اراضي استان به سيستم هاي نوين آبياري مجهز شده است که 85 درصد منابع آنها توسط دولت تامين شده است.
به گفته وي کشت گلخانه اي يکي ديگر از راهکارهاي استفاده بهينه از منابع آب و خاک است که اين نکته نيز بدرستي مورد توجه قرار گرفته است بطوريکه تا قبل از دولت يازدهم ميزان کشت گلخانه اي لرستان تنها هشت هکتار بود که اينک 31 هکتار در حال بهره برداري است.
وي افزود: علاوه بر اين 150 هکتار براي کشت گلخانه اي در دست اقدام است که با راه اندازي آن استفاده بهينه اي از منابع آب و خاک را در پي دارد.
بازدار با اشاره به تغييرات اقليمي که رخ داده ، گفت: اين تغيير اقليم علاوه بر کاهش بارندگي ، بصورت دماهاي بسيار سرد و دماهاي بسيار گرم رخ مي دهد و همين تغييرات دمايي که در استان لرستان مشهود است بر محدوديت در توسعه کشاورزي اثرات مستقيمي دارد.
رئيس جهاد کشاورزي لرستان افزود: چنين شرايط اقليمي در توسعه کشاورزي لرستان محدود کننده است و راهي نيست جر اينکه به سمت کشت هاي گلخانه اي و تغيير در سيستم هاي آبياري و در تغيير در الگوهاي کشت پيش رفت و اين نکته با درايت و دورانديشي در دولت مورد توجه قرار گرفته است.
وي يادآور شد: بايد به سمت توليد محصولات کشاورزي به روش آبياري نوين و استفاده بهينه از منابع آبي موجود حرکت کرد بر اين اساس هيچ‌گونه محدوديتي براي مکانيزاسيون کردن سيستم‌هاي آبياري در استان وجود ندارد و علاوه بر آن تسهيلات موردنياز براي خريد تجهيزات و ادوات کشاورزي به متقاضيان اعطا مي‌شود.
بازدار همچنين گفت : سازمان جهاد کشاورزي لرستان آمادگي دارد تا تمامي هزينه‌هاي آبياري تحت‌فشار در اراضي کشاورزي را به‌صورت رايگان از طراحي و نظارت تا اجرا تقبل نمايد که در اين راستا سال گذشته 470 ميليارد ريال از محل صندوق توسعه ملي تخصيص داده‌شده و محدوديتي در اين زمينه وجود ندارد.

** خارج شدن 69 حلقه چاه در لرستان از چرخه توليد
مديرعامل شرکت آب و فاضلاب روستايي لرستان مي گويد با توجه به استفاده از روش آبياري غرقابي بيش از 92 درصد از آب موجود در استان لرستان توسط بخش کشاورزي مصرف مي شود و مصرف آب آشاميدني در اين استان چهار درصد است.
عليرضا کاکاوند گفت: هيچ شهر و روستايي در لرستان از منابع آبي سد استفاده نمي کند درحالي که سه سد در لرستان مورد بهره برداري رسيده است.
وي با بيان اينکه 69 حلقه چاه در شهرستان هاي کوهدشت و رومشگان از مدار خارج شده است، گفت: عمده مشکلات آب روستايي مصارف غيرمجاز در آبياري باغات و زمين هاي کشاورزي است.

**کوهدشت لرستان در وضعيت تنش شديد آب
حميدرضا کرموند مديرعامل شرکت آب وفاضلاب استان لرستان نيز در اين زمينه گفت: در برخي از شهرهاي استان با افت شديد آب مواجه هستيم بطوريکه شهر کوهدشت در وضعيت تنش شديد آبي قرار دارد و مي توان با صرفه جويي اين خط قرمز بحران را برطرف کرد.
وي با تاکيد بر لزوم اطلاع رساني و فرهنگ سازي در خصوص صرفه جويي در مصرف آب گفت: طبق سياست وزارت نيرو بايد آب آشاميدني شهري از آب پايدار و از طريق سدها باشد ؛ با ايجاد سد مي توان اين آب پايدار را در شهرهاي استان براي مصرف انتقال داد چراکه تاکنون هيچ شهري در لرستان از آب پايدار استفاده نمي کند.
مديرعامل شرکت آب وفاضلاب استان لرستان اظهار کرد: در کوهدشت به حفر چاه کمکي اقدام شده است و با احداث 10 حلقه چاه مي توان نياز 15 سال آينده اين شهر را تاحدودي تامين کرد.

**کاهش33 درصدي بارش هاي لرستان امسال نسبت به سال گذشته
محمد ناصر هاشمي ، مديرکل هواشناسي استان لرستان نيز گفت: ميزان بارندگي سال زراعي جاري در اين استان به 444 ميلي متر رسيده است که در مقايسه با سال گذشته کاهش 33 درصدي را نشان مي دهد.
وي با اشاره به تغيير در شکل بارش ها بصورت باران و برف و ارتباط آن با خشکسالي اظهار کرد: اگر عمده بارش ها بصورت باران باشد بيشتر آنها با تبديل شدن به روان آبها و يا آب جاري در صورتي که سد نباشد از استان خارج مي شوند و ممکن است با وجود بارش هاي مطلوب در چنين حالتي همچنان پديده خشکسالي حاکم باشد.
هاشمي اظهار کرد: در استان لرستان در شهرستان هاي کوهدشت، خرم آباد ، رومشکان و پلدختر در سال زراعي جاري ميزان بارندگي زير نرمال بوده است بطوريکه در کوهدشت 18/5 درصد بارندگي ها کمتر از ميزان طبيعي بوده است.
به گفته کارشناسان سالانه بيش از 13ميليارد مترمکعب آب در اين استان توليد مي شود که بدليل نبود زيرساختهاي مناسب ذخيره آب ، از استان خارج مي شود.

http://www.Lor-Online.ir/fa/News/2251/بحران-آب؛-چالشي-انکارناپذير-براي-فردا
بستن   چاپ