چاپ

لر آنلاین - خرم آباد - توران زنی بلندبالا با کودک خردسالی که بر پشت خود بسته در اطراف چادر و در میان گله ایستاده و دستانش را سایبان چشمانش کرده اما هنوز هم اثرات نورخورشید در چروک های پیشانی و اطراف چشمانش پیداست.
آنقدر قاطع بنظر می رسد که گویی هیچ گاه مهر و عطوفت مادرانه بین او و آن کودک خردسالش وجود نداشته است اما او زنی از جنس روزگاران سخت زندگی عشایری است و زن عشایر تنها مادر نیست پایه و بنیان زندگی عشایری و کوچ نشینی است.
نگاه سرد و قاطع او نه از بی احساسی بلکه از دوراندیشی و عاقبت روزهای بی بارانی است !
او تشنگی بره ها و بزغا له ها را می فهمد و می داند این وضعیت چگونه می تواند اقتصاد و بنیان زندگی عشایری را بلرزاند.
از گرمسیر به سردسیر کوچ کرده اند و تا رسیدن به مقصد که همدان است هم مسافت زیادی باقی مانده و هم اینکه زمان و موعدی که باید کوچ کنند مانده است.
در نزدیکی بروجرد اتراق کرده اند ، در پاسخ به اینکه امسال در مقایسه با گذشته چرا زودتر کوچ کرده اید می گوید این بره ها و بزغاله ها را ببین ، اینها تشنه اند و دیگر آب و علفی وجود نداشت و ما چاره ای جز کوچ نداشتیم.
می گوید ؛ آب که نباشد علفی هم در کار نیست و دام بدون آب و علف اقتصاد و زندگی عشایر را از آنچه که هست ضعیف تر می کند.
باید و نبایدهایی که برای حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست باید در پیش گرفت با خشکی و بی آبی و نبود آب و علف برای دام ، دو روی سکه مساله کوچ زودهنگام است که از یک طرف ضرورت حفاظت از مراتع و منابع طبعیی و از طرفی دیگر بحران آب و خشکسالی را نشان می دهد که این دو البته بی راه و بی ارتباط با همدیگر هم نیستند.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیز داری لرستان در گفت و گو با ایرنا می گوید: کوچ زودهنگام عشایر با رعایت نشدن فصل چرای دام، وجود دام مازاد بر ظرفیت مراتع و یا چرای غیر مجاز توسط دامداران آسیب های جدی به پوشش گیاهی مراتع و جنگل ها وارد می آورد.
زمانی بهاروند افزود: درست زمانیکه جوانه ها نیازمند فرصت کافی برای گرفتن مواد مورد نیاز از طریق ریشه درخاک هستند مورد چرای دامها قرار می گیرند و با ضعیف شدن ریشه ، مانع تولید بذر گیاهان می شوند.
این کارشناس منابع طبیعی و آبخیزداری اظهار کرد:در اوایل فصل بهار که به دلیل بارش ها بهاری زمین مرطوب و گلی است تردد باعث سفتی خاک و مانع از نفوذ آب به داخل زمین می شود که این اتفاق در عین حال منجر به بروز سیلاب ها و روان آبها می شود.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان گفت: چرای دام اعم از چرای بی رویه و بیشتر از ظرفیت مراتع چه با دام های بومی صورت گیرد و چه با دام هایی که از لرستان بعنوان میان بند و محل عبور برای رسیدن به مقصد خود در سایر استان ها انجام شود، مانع از تجدید حیات گونه های جنگلی می شود.
بهاروند یادآورشد: در سال زراعی جاری با توجه به مشکل کم آبی و گرمای شدید، با شرایط بحرانی مواجه هستیم و این وضعیت در مناطق گرمسیری دامداران و عشایر با مشکل کمبود آب و علوفه و گرمای شدید مواجه هستند و شرایط ماندگاری برایشان بسیار سخت شده و عملا مجبور به پیش انداختن زمان کوچ هستند.
وی در خصوص ارائه راهکار برای رفع این مشکل گفت: هم اکنون طرح مدیریت چرا و کنترل دام در دست اقدام است تا بتوان این وضعیت را ساماندهی کرد.
معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان با اشاره به ماشینی شدن شیوه های کوچ نیز اظهار کرد: در گذشته کوچ بصورت پیاده بود و در واقع میان بندهای متعددی بودند و دامداران و عشایر منزل به منزل اطراق می کردند و به مرور از قشلاق به ییلاق می رسیدند.
بهاروند افزود: ولی طی دهه های گذشته این میان بندها که در واقع بخش هایی از مراتع بودند به دلایل مختلفی اعم از تغییر کاربری به اراضی کشاورزی و یا تبدیل به باغات از بین رفته اند و عشایر نیز با ماشین کوچ می کنند و در کمترین زمان به مقصد می رسند.
وی با اشاره به جلسات متعددی که در این خصوص انجام شده است، گفت: امور عشایر، دامپزشکی و جهاد کشاورزی موظف به خدمات رسانی برای عشایر در مبدا هستند و در استان لرستان امور عشایری توانسته است عملکرد خوبی در این زمینه داشته باشد.
معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان افزود: آنچه که برای لرستان ایجاد مشکل می کند دامداران و عشایر غیربومی استان هستند که به دلیل گرمای هوا و کمبود آب از مبدا زودتر از موعد به سمت لرستان کوچ می کنند.
بهاروند افزود: این عشایر که عمدتا از عشایر استان همدان هستند تا زمان اعلام شده ای که باید وارد استان خود شوند در لرستان اتراق می کنند و همین ماندگاری آنها مشکلات جدی برای استان به همراه دارد.
به گفته وی در لرستان با اکیپ های ثابت و سیاری که در این خصوص آموزش داده شده اند با ارائه آموزش به عشایر سعی می شود برای ماندن و ماندگاری شان در مبدا توجیه شوند و شرایط را تحمل کنند.
وی اضافه کرد با توجه به مدت زمان 45 روزه تا رسیدن به نیمه اردیبهشت که زمان کوچ عشایر است تصمیم گرفته شده که این زمان بین استان های گرمسیری و سردسیری و لرستان سرشکن شود تا بتوان از صدمات وارده به پوشش گیاهی در لرستان کم کرد.
بهاروند گفت: در همدان با ورود زودهنگام عشایر ممانعت می کنند و این امر منجر به تجمع عشایر در مناطقی از لرستان همچون نورآباد و بروجرد می شود که امسال برای رفع این مشکل اطراق گاههایی برای آنها همراه با ارائه خدمات لازم در نظر گرفته شده است.
وی با اشاره به اینکه دامداران و عشایر بومی لرستان در مقایسه با سال های قبل بیشتر رعایت می کنند، گفت: دامداران فاقد پروانه چرا نیز مطابق قانون مورد برخورد قانونی قرار می گیرند تا در مجموع بتوان پوشش گیاهی مدیریت و ساماندهی شود.
معاون اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان یادآور شد: این اقدامات زادآوری گیاهان و احیای مراتع رابدنبال دارد که این اقدام در درازمدت به نفع عشایر خواهد بود.
مدیرکل امور عشایری استان لرستان نیز در این خصوص در گفت و گو با ایرنا گفت: عشایر بومی استان لرستان آسیب جدی به مراتع و جنگل های استان وارد نمی کنند و دغدغه بیشتر عشایر استان های هجوار است که سالانه از لرستان تا رسیدن به مقصد عبور می کنند.
حاجیمراد بیرانوند افزود: بطور تقریبی سالانه حدود 2هزار خانوار عشایری همدان از استان لرستان عبور می کنند که هر خانواری نیز از شمار قابل توجهی دام برخوردار هستند.
مدیرکل امور عشایری لرستان اظهار کرد: جمعیت جامعه عشایری لرستان هم اکنون 14 هزار و 638 خانوار عشایری با جمعتی معادل 84 هزار نفر جمعیت است که همه ساله خدمات مورد نیاز آنها اعم از سوخت، علوفه ، آب ،آرد تامین می شود.
بیرانوند یادآور شد: در سال 96 میزان 13 میلیون لیتر آب شرب، 10 هزارو 512 تن آرد، هشت هزار تن جو، سه میلیون و 600 هزار لیتر نفت سفید و تعدادی آبگرمکن های خورشیدی در اختیار جامعه عشایری لرستان قرار گرفته شد.
وی گفت: با توجه به کاهش 70 درصدی بارندگی پاییز 96 در مقایسه با سال گذشته و کاهش 40 درصدی بارندگی سال 96 در مقایسه با سال قبل به علت گرمای هوا و نبود آب و علوفه برای دام ها در قشلاق و ضعف مراتع ، عشایر کوچ زودهنگام داشته اند.
مدیرکل امور عشایر استان لرستان گفت: 70 درصد عشایر لرستان با ماشین کوچ می کنند و در یک روز از قشلاق به ییلاق کوچ می کنند در حالیکه در زمان های گذشته کوچ ماشینی نبود و مدت زمانی طول می کشید تا عشایر از قشلاق به ییلاق برسند.
نماینده سازمان های مردم نهاد استان لرستان نیز دراین زمینه گفت: در حال حاضر حدود 30 انجمن و تشکل فعال زیست محیطی در استان لرستان فعالیت دارند.
مهدی بابایی افزود: دغدغه فعالین این انجمن ها نظارت و کنترل بر مسیرها و محل های اتراق عشایر است تا بتوان مانع از آسیب های جدی آنها به طبیعت شد.
مظفر افشار فعال محیط زیست و معروف به پدر بلوط ایران را دیگر می شناسند که مهمترین دغدغه او بلوطی است که بعنوان تنهاترین سرمایه و غنی ثروت طبیعی زاگرس شناخته شده است در این خصوص در گفت و گو با ایرنا می گوید: در زمان های گذشته برای عشایر از سوی منابع طبیعی، محیط زیست، فرمانداری و نیروی انتظامی جایگاه های مخصوصی با عرض های مشخص مثلا 10 تا 15 کیلومتر در سال مشخص می کردند و عشایر نیز ملزم به عبور از همان منطقه بودند.
افشار افزود: کنترل و نظارت بر این مسیرها به دقت صورت می گرفت و این مسیر در سال های بعدی تغییر می کرد تا عبور مداوم در آن منجر به از بین رفتن رویش درختان و گیاهان نشود.
این فعال محیط زیست یادآور شد: امروزه این کنترل ها و نظارت ها و راهکارها اجرا نمی شود در صورتیکه با کنترل و در اختیار گذاشتن خودروهایی به بازرسین منبع طبیعی می توان مسیر عبور عشایر را کنترل کرد و مسئولین امر بخصوص اداره منابع طبیعی کنترل دقیق قبل از کوچ را انجام دهند.
وی گفت: علاوه بر تخریبی که دام عشایر بر جنگل ها و مراتع وارد می آورد خود عشایر نیز با بردین چوب های تر درختان و خشک کردن آنها برای گرما یا سوخت و پخت غذا بزرگترین ضربه را به محیط زیست می زنند و باید مسئولین سوخت مورد نیاز انها را تامین کنند.
حال او دغدغه مرتع و جنگل و محیط زیست لرستان را دارد که در هر فصلی باید دردی را تحمل کند زمانی خشکیدگی و زوال بلوط و زمانی کرم برگ خوار و سوختن تنه درختان به جای سوخت است و حالا کوچ زودهنگام و از بین رفتن مسیرهای کوچ و آسیب هایی که دام و دامدار بر طبیعت وارد می کند دغدغه این روزهای این فعال محیط زیست است.
1920/6060