بزرگنمايي:

ندای لرستان - خرم آباد - فرهنگ و سنت عزاداری مردم لرستان از دیرباز و با پیشینه ی بسیار قدیمی به طور معناداری با خاک و گل گره خورده، آیینی که مردم نه تنها ایران اسلامی بلکه کشورهای خارجی را برای دیدن خود مجبور می کند روز تاسوعا و عاشورای حسینی با حضور در خرم آباد، این عظمت خاکی را از نزدیک نظاره کنند.
به گزارش ایرنا، آیین گل مالی مردم لرستان که به شماره 53 ثبت ملی شده، هرساله درایام محرم و صفر برای سوگواری سرور و سالار شهیدان انجام می شود و آنچنان خالصانه و به دور از ریا و رنگ و بوی دنیوی است که هر بیننده ای را مجذوب خود می کند.
سنت گل مالی به عنوان میراث معنوی مردم لرستان، اوج غم و اندوه این دیار را در روز تاسوعا و عاشورای حسینی به نمایش می گذارد، سنتی که از دیرباز مردم این خطه برای از دست دادن عزیزان خود به آن عمل می کرده اند.
در آیین گل مالی فرقی نمی کند چه هستی و کجا سکونت داری، همه در این روز خادم و مرید سید الشهدا می شوند و با گل اندود کردن خود، تنها یک لباس مشترک به تن می کنند، لباسی که از جنس خاک و ارادت است و غرور از داشتن چنین امامی را به همگان نشان می دهد.
بعد از غروب روز تاسوعا گویی که همه منتظر فرا رسیدن روز واقعه هستند؛ تمام حوضچه‌های گل در شهر آماده می‌شود و هیزم‌ها را در کنار این حوضچه‌های گل به ‌شکل تپه درمی‌آورند.
گل در لرستان نشان حزن ،اندوه و سوگواری است و مردم در صبح روز عاشورا و قبل از طلوع آفتاب، بصورت دسته های عزادار با صدای دلگیر ساز و دهل با نوای سوزناک و غم‌انگیزی به نام "چمریونه" به سمت میدان‌های شهر و محل اجرای مراسم گل‌مالی می‌روند.
در لرستان به سوگ "چمر" هم گفته می شود و مقامی موسیقایی هم با همین نام یعنی 'چمری' وجود دارد که بخصوص در ماه محرم و در برگزاری مراسم عزاداری عاشورا که در برگیرنده نغمه ها و حالاتی عمیقا حزین است با سرنا و دهل اجرا می شود.
این نوع موسیقی که مربوط به ماه محرم و عزاداری سالار شهیدان می شود به حدی حزن انگیز است که هر شنونده‌ای حتی کسی که برای اولین بار آن را گوش دهد شدیدا متاثر می‌شود.
یک اجرای سرنا نیز مختص به صبح عاشوراست و بسیار حزن‌انگیز و در عین حال رستاخیز گونه است و به جرات می‌توان گفت یکی از محزون‌ترین نغمه های جهان است.
هر ساله آیین های گل مالی و چمرانه همزمان با عاشورای حسینی در خرم آباد برگزار می شود و مردم این شهر اوج عزای خود در شهادت امام حسین (ع) را با اجرای این آیین ها به نمایش می گذارند.
چمر در زبان لری به معنای عزا و غم اندوه بزرگ از دست دادن عزیزان است و آهنگی که در این راستا توسط طبل ها و سرناها نواخته می شوند به چمرانه معروف است.
از دیرباز در برخی شهرهای لرستان رسم بر این بوده که در اوج غم اندوه از دست دادن عزیزانشان، گل ماتم به سرو سینه می زده اند و با همین گل در مراسم عزاداری حضور می یافتند.
مالیدن گل به شانه ها در مراسم عزای لرستانی ها رسم بوده و هرچه قدر وسعت اندوه از دست رفتن عزیر بیشتر می شد، صاحبان عزا خود را بیشتر به گل آغشته می کردند و البته این رسم امروز نیز بیشتر در روستاها همچنان پابرجا است و در شهرها نیز اجرا می شود.
در تاسوعا و عاشورای حسینی مردم لرستان داغی بزرگتر و سنگین تر از این ندارند بنابراین نه تنها گل را فقط به سر و صورت ممی مالند بلکه تمام بدن را به گل آغشته می کنند و تا پس از اقامه نماز ظهر عاشورا، روج و جسم خود را در عزاداری حسین و یارانش ماتم زده می کنند.
گل مالی مردم لرستان اوج ارادات این دیار به خاندان نبی اکرم (ص) بوده، ارادتی که تن های سیاه پوش مردم را آغشته به گل ماتم می کند و آنچنان غرق در وجود حسین (ع) می سازد که انگار این غم تمامی ندارد.
برای برگزاری آیین گل مالی مردم عزادار خرم آباد همزمان با عصر تاسوعا، حوضچه های بزرگ سه تا 6 متری را آماده کرده و خاک رس نرم را در میان این حوضچه به صورت گنبدی جمع آوری می کنند.
دور تا دور این حوضچه را با گلاب تزیین کرده و مردم عزدار نیز شمع استغفار و طلب حاجت خود را با فرا رسیدن شب، در اطراف حوضچه روشن می کنند و تا پاسی از شب در کنار حوضچه های آماده شده عزاداری می کنند که شاید معنای این حرکت در عمق وجود هر فرد، یعنی تبرک خاک حوضچه با نوای حسین حسین.
صبح روز عاشورا، پیش از طلوع آفتاب ، خاک رس با گلاب ها مخلوط شده و گلی نرم و یکدست حاصل شده، گلی که با حاجات و استغفار عزادارات آمیخته شده و بر پیکر آنها نقش می بندد، جوانان هیات های عزادار نیز پیش از طلوع آفتاب با پوشیدن لباس مشکی در کنار حوضچه حاضر می شوند و به نوبت در این حوضچه غلطیده و سر و صورت را با گل می پوشاند.
بسیاری از مردم از جمله سالمندان، زنان و کودکان نیز که امکان غلطیدن کامل آنها در حوضچه گل وجود ندارد، هریک با بر دست داشتن کاسه ای کوچک، در کنار حوضچه حاضر می شوند و از گل باقی مانده برای اهل خانواده به خانه می برند تا به سرو صورت و شانه ها بزنند.
همچنین در کنار این حوضچه، فردی مشغول گل مالی کودکان با پنجه گل مالی شده است به این صورت که پنچه گل اندود خود را به یاد دستان قمر بنی هاشم (ع) به پشت کمر کودکان زده و نقش پنجه بر لباس آنان نقش می بنندد.
عزاداران که اینک در بزرگترین عزاداری تاریخ، سر و پیکر خود را به گل آغشته اند و در اصلاح عامیانه گل ماتم به سرگرفته اند، راهی هیات ها و دسته های عزاداری می شوند و تا پس از اقامه نماز ظهر عاشورا این گل عزا را همچون رختی کامل بر تن دارند و اینگونه است راز مسیر حسینی شدن از خاک تا افلاک، خاکی که مردم لرستان اعتقاد دارند در صورت پیوند با عزای سالار شهیدان، تبرک یافته و افلاکی ات می کند.
آیین گل مالی مردم خرم آباد و برخی شهرهای استان از جمله کوهدشت، سالهاست که اوج غم و اندوه این مردم ولایتمدار را در عزای سیدالشهدا نشان می دهد، عزایی که هر روز بزرگتر و داغش هر روز تازه تر می شود.
7269/1920/6060