بزرگنمايي:

لر آنلاین - درماتیت ( التهاب پوست )
نوشته شده توسط مدیر سایت در تاریخ: 96/04/11
فرقی نمی‌کند چند ساله‌اید، در چه شرایطی زندگی می‌کنید و چقدر برای سلامت‌تان وقت و هزینه صرف می‌کنید؛ به احتمال زیاد شما هم چند بار با التهاب و حساسیت‌های پوستی مواجه شده‌اید. احساس خارش، بروز دانه‌های قرمز رنگ و متورم در بخش‌های مختلف پوست بدن و‌... از علائم بیماری درماتیت یا اگزماست. این بیماری تنها به یک دلیل ایجاد نمی‌شود و دلایل و انواع بسیاری دارد؛ از حساسیت به دکمه فلزی شلوار نو گرفته تا تاثیر نور خورشید و موادی که به دلیل شغلتان با آنها سر و کار دارید؛ اما چگونه باید نوع اگزما یا درماتیت را شناخت؟
وجود 6000 ماده حساسیت‌زای شناخته شده و ناشناخته در محیط پیرامون کافی است تا بدن بعضی از ما نسبت به یک یا چند ماده، به شکل‌های مختلف و گاه بسیار آزاردهنده‌ واکنش دفاعی نشان دهد؛ واکنشی که به دلایل مختلف به شکل التهاب در درم یا سطحی‌ترین لایه پوست بروز می‌کند و به آن درماتیت می‌گویند.
البته همه التهاب‌هایی که در پوست به وجود می‌آید، درماتیت نیست و این بیماری بیشتر با علائمی مانند بثورات، قرمزی، خارش، تاول‌های ریز و ترشح همراه است و بعد از چند روز نیز سطح آنها‌ (تاول‌ها) کبره می‌بندد. هر چند واکنش افراد نسبت به مواد حساسیت‌زا یکسان نیست و امکان دارد فردی در تماس با آن مواد واکنش شدیدی نشان دهد اما روی شخص دیگری هیچ تاثیری نداشته باشد؛ بنابراین در مورد مواد حساسیت‌زا و تاثیرشان نمی‌توان نسخه یکسانی برای همه پیچید. در این گزارش، دو کلمه درماتیت و اگزما به طور همزمان استفاده شده است و شاید این سوال برایتان مطرح شود که آیا اگزما و درماتیت با هم متفاوتند؟ متخصصان پوست و مو می‌گویند اگر کتاب‌های پوست را در منابع انگلیسی و فرانسوی مرور کنید، در مقدمه و قبل از شروع بحث بیماری‌ها، در مورد مترادف بودن کلمه اگزما و درماتیت توضیح داده شده است تا ذهن خواننده هنگام مطالعه بیماری و برخورد با کلمه‌های اگزما و درماتیت در کنار یکدیگر با ابهام مواجه نشود.
درماتیت و اگزما مترادف هم هستند؛ هرچند درماتیت بیشتر برای آن دسته از التهاب‌های پوستی به کار برده می‌شود که دلیل بیرونی دارند؛ مانند درماتیت تماسی. اگزما نیز به آن دسته از التهاب‌های پوستی گفته می‌شود که دلیل درونی دارند؛ مانند اگزمای آتوپیک، ولی در کل به کارگیری درماتیت و اگزما در انواع حساسیت‌های پوستی به طور مترادف امکان‌پذیر است.
طبقه‌بندی درماتیت برحسب نوع: بسیاری با همه انواع درماتیت‌ها و حساسیت‌ها آشنا نیستند و بروز هر گونه عارضه‌ای را اگزما می‌دانند. در حالی که متخصصان پوست برحسب واکنش‌های پوستی که در افراد می‌بینند، درماتیت را به چند گروه طبقه‌بندی می‌کنند.
درماتیت فیتو فوتو
گاهی اوقات برای ایجاد یک درماتیت یک عامل کفایت نمی‌کند و دو عامل باید دست به دست هم دهند تا یک نوع درماتیت خاص در آنها بروز کند؛ مانند درماتیت فیتو فوتو. فیتو به معنی گیاه و فوتو به معنای نور خورشید است. گاهی اوقات تماس پوست با بعضی گیاهان خاص، سبب بروز درماتیت و حساسیت نمی‌شود؛ اما وقتی ترشح این گیاه‌ (که روی پوست مانده است) زیر نور خورشید قرار ‌گیرد، باعث بروز تغییراتی در ترشحات گیاه و در نتیجه بروز درماتیت فیتو فوتو می‌شود. علائم این بیماری نیز در دست و صورت با خطوط غیرمشخص است.
درماتیت کهنه بچه
خانم‌هایی که بتازگی مادر شده‌اند بخوبی با درماتیت کهنه بچه آشنا هستند. بدن بچه‌هایی که پوشک می‌شوند، می‌تواند به دلیل تماس با لاتکس پوشک یا مواد شوینده‌ای که کهنه بچه با آنها شسته شده اما بخوبی آبکشی نشده است، دچار حساسیت شود. ادرار و مدفوع بچه نیز در بروز حساسیت بی‌تاثیر نیست؛ زیرا ادرار حاوی اوره است و زمانی که در مجاورت پوست بچه قرار می‌گیرد، تبدیل به آمونیاک شده و باعث بروز حساسیت می‌شود. برای جلوگیری از بروز این درماتیت، بهتر است مادران کهنه بچه را زود به زود عوض کرده، آنها را بخوبی آبکشی کنند، از کرم‌های ضدالتهاب، چرب‌کننده و ترکیباتی مانند زینک که باعث ترمیم سریع‌تر زخم‌ها می‌شود استفاده کنند. فراموش نکنید استفاده بیش از حد از کورتون‌ها باعث بروز زخم‌های بیشتری در کودک می‌شود.
سبوریک درماتیت
دو گروه از لحاظ سنی درگیر درماتیت سبوره می‌شوند که هیچ ارتباطی با هم ندارند. اولین گروه بچه‌های یک‌ساله هستند. وسط سر بعضی بچه‌ها دلمه‌هایی به صورت شوره‌های به هم چسبیده دیده می‌شود و والدین با دیدن آنها تصور می‌کنند سر بچه بخوبی شسته نشده است.
در دوران بارداری جنین تحت تاثیر هورمون‌های مادر قرار دارد و این روال تا مدتی بعد از به‌دنیا آمدن نیز ادامه پیدا می‌کند. غدد سباسه یا چربی که در سر بچه‌ها وجود دارد، هنوز تحت تاثیر هورمون‌های مادر است؛ بنابراین غدد هورمونی خود بچه فعالیتی ندارد که در سرشان چنین دلمه‌هایی شکل بگیرد، اما این مساله گذراست و مشکلی ایجاد نمی‌کند.
مرحله دوم سبوریک از چهارده تا چهل‌وپنج سالگی بروز می‌کند. در چهارده یا پانزده سالگی که اوج فعالیت هورمونی فرد است، علائم به شکل قرمزی همراه با پوسته در ناحیه سر، ابرو، کناره‌های بینی، پشت گوش و در آقایان در وسط سینه و در مراحل پیشرفته‌تر در ناحیه زیر بغل و کشاله ران بروز می‌کند. حال ممکن است این علائم در یک یا چند ناحیه دیگر هم دیده شود. اما چرا این نشانه‌ها بروز می‌کند؟ ابتدا این تصور وجود داشت که در سنین چهارده تا چهل‌وپنج سالگی، هورمون‌های جنسی فعال است و روی غدد سباسه (چربی) تاثیر گذاشته و باعث ترشح بیشتر آنها می‌شود؛ اما در پژوهش‌های بعدی مشخص شد میزان ترشح غدد چربی زیاد نمی‌شود و تنها کیفیت سبوم تغییر می‌کند. این سبوم که سباسه ترشح می‌کند از موس، وکس و کلسترول تشکیل شده است و وقتی نسبت میان این مواد به‌هم می‌خورد، روی کیفیت سبوم نیز تاثیر می‌گذارد. ممکن است نوعی قارچ یا مخمر روی پوست همه انسان‌ها وجود داشته باشد که مشکلی برایشان ایجاد نمی‌کند،‌ اما در سبوریک‌ها موضوع فرق می‌کند و این مخمرها فعال‌تر می‌شود. به همین دلیل متخصصان پوست برای درمان آنها یک درمان ضد‌قارچ نیز انجام می‌دهند و این درمان به کاهش علائم سبوریک کمک می‌کند. هرچند این قارچ در بدن سبوریک‌ها فعال شده و باعث بروز مشکلاتی می‌شود، ولی این بیماری جزو بیماری‌های قارچی نیست.
موجی بودن علائم درماتیت سبوره زمانی به اوج خود می‌رسد که استرس و فشار روحی بیشتری به فرد وارد شود. نمونه واضح آن دانش‌آموزان کنکوری یا آنهایی هستند که دغدغه امتحان دارند. در فصل امتحان، پوست سر این افراد چرب و شوره‌دار است؛ اما مواقعی که استرس ندارند این علائم دیده نمی‌شوند.
درماتیت تماسی
همان گونه که از نام این نوع درماتیت پیداست؛ پوست بعضی افراد بر اثر تماس با عوامل حساسیت‌زا واکنش نشان می‌دهد‌ اما تا قبل از بروز اگزما، پوست در مقابل عوامل حساست‌زا به‌دفاع برمی‌خیزد. در درم یا پوست میانی، سلول‌های دفاعی به نام لانگرهانس وجود دارد که مانع ورود عوامل حساسیت‌زا به بدن می‌شود. با ورود این مواد و تضعیف درم، پوست خشک و شکننده شده و زمینه برای ایجاد درماتیت فراهم می‌شود. با ذکر یک مثال وظیفه سلول‌های لانگرهانس را توضیح می‌دهیم؛ خانم‌های آرایشگر مثال روشنی برای تشریح کار سلول‌های دفاعی هستند. آرایشگران به دلیل نوع خاص شغل‌شان، به طور دائم با موادی مانند اکسیدان و مواد آرایشی سر و کار دارند. دست کسانی که از دستکش‌های پلاستیکی با لایه لاتکس استفاده می‌کنند نیز ممکن است بر اثر تماس با این لایه دچار حساسیت شود. البته ممکن است با یک یا دو بار استفاده از دستکش‌ها یا کار کردن با مواد آرایشی و رنگی، حساسیتی در پوست ایجاد نشود؛ اما بعد از گذشت مدت کوتاه ‌(اگر پوست نسبت به آن ماده حساسیت نشان دهد) سلول‌های لانگرهانس عامل حساسیت را شناسایی کرده و سیستم ایمنی بدن را وادار به دفاع و واکنش می‌کند؛ این واکنش نیز به صورت التهاب و قرمزی بروز می‌کند.
درماتیت اطراف دهان
درگذشته پزشکان بر این باور بودند که تماس اطراف دهان بعضی از افراد با موادی مانند مرکبات، غذاها و حتی خمیر دندان سبب بروز حساسیت می‌شود. علت بروز این درماتیت در هاله دور دهان مشخص نیست، اما این نکته ثابت شده است که استفاده بی‌رویه از بعضی کورتون‌ها به بروز درماتیت در اطراف دهان منجر می‌شود. متخصصان پوست در مواجهه با این گونه درماتیت‌ها، گاهی اوقات کرم‌های مرطوب‌کننده یا ترمیم‌کننده تجویز می‌کنند تا پوست نواحی آسیب دیده ترمیم شود.
درماتیت ناشی از استاز
افرادی که بنا به شغل‌شان، پاهایشان همیشه حالت آویزان دارد، این قسمت را با دقت بیشتری مطالعه کنند: گردش خون در پاهای کسانی که به‌دلیل شغل‌شان باید به طور دائم بایستند، کم است، به همین دلیل خون در محل باقی مانده و پوست این ناحیه‌ (کمی از مچ پا بالاتر) تحت تاثیر قرار می‌گیرد. در این حالت پوست آن ناحیه قرمز و خشک و خارش‌دار است. مشاهده این علائم برای پزشک، فقط یک علامت است، زیرا روندی ادامه‌دار است و بیمار باید به پزشک عروق نیز مراجعه کند. بنابراین ممکن است عامل ایجاد استاز، عروق باشد. اگر کار این افراد طولانی است و مجبورند بایستند، توصیه می‌شود در منزل دراز بکشند و پاهایشان را به حالت زاویه 30 تا 45 درجه نگه دارند تا خون به پاهایشان برگردد. ماساژ دادن پاها نیز بسیار موثر است، اما متاسفانه افراد این نکته‌ها را چندان جدی نمی‌گیرند و زمانی مراجعه می‌کنند که پوست کیفیت خودش را از دست داده و حالت چرمی پیدا کرده است.
درماتیت پوم فولیکس
مهم‌ترین علامت این نوع درماتیت، وجود تاول‌های آبدار بین انگشتان دست است؛ یعنی جایی که دو انگشت با هم در تماسند. در این نوع درماتیت، ممکن است گاهی کف یا میان انگشتان دست نیز مبتلا شود. گاهی بروز این نوع درماتیت فصلی است و هر سال تکرار می‌شود. البته نگران نشوید؛ با درمان بموقع، این تاول‌ها از بین می‌رود،‌ اما گاهی اوقات بعد از خشک شدن تاول‌ها، ممکن است پوست دور آنها به صورت دایره‌های خشک دربیاید.
برلاک درماتیت
ماده برگاموت یکی از مواد اساسی و مهم در تهیه بسیاری از عطرهاست. بعضی‌ها نسبت به این ماده واکنشی ندارند، بعضی دیگر نیز وقتی از عطر حاوی برگاموت استفاده می‌کنند تا زمانی که در برابر آفتاب قرار نگرفته‌اند برایشان دردسری درست نمی‌شود‌، اما به محض این‌که در برابر تشعشع نور آفتاب قرار می‌گیرند، پوست‌شان علائم ابتلا‌ به درماتیت را نشان می‌دهد. همه متخصصان پوست توصیه می‌کنند از عطر روی پوست استفاده نکنید و برای جلوگیری از بروز درماتیت، آن را روی لباس یا زیر یقه استفاده کنید.
درماتیت شغلی
کسانی که سر و کارشان با گریس، روغن یا سیمان است، این قسمت را با دقت بیشتری بخوانند: درماتیت شغلی در واقع یک نوع درماتیت تماسی است و بستگی به شغل فرد دارد که با چه مواد خاصی در تماس است. یکی از عواملی که سبب بروز حساسیت در بعضی افراد می‌شود، سیمان است. دست کارگرانی که با سیمان کار می‌کنند، اغلب خشک است و علائم اگزمای حاد یا تحت حاد را نشان می‌دهد. کسانی که با گریس و روغن کار می‌کنند نیز ممکن است علائم حاد و تحت حاد را نشان دهند.
درماتیت ناشی از آفتاب
پوست همه افراد در مقابل آفتاب واکنش نشان می‌دهد، اما پوست بعضی‌ها در مواجهه با آفتاب واکنش بیشتری نشان می‌دهد. افرادی که پوست‌شان با این نوع درماتیت درگیر است، اگر به مدت طولانی در برابر نور خورشید قرار می‌گیرند، حتما باید از ضدآفتاب استفاده کنند.
پتروس درماتیت
عامل ایجاد این نوع درماتیت، دراکولاست. اشتباه نکنید منظورمان دراکولای خون‌آشام نیست؛ این لقب دهان پرکن را حشره‌ای شبیه پشه به دوش می‌کشد که شمالی‌ها آن را کاملا می‌شناسند. اگر کسی توسط این حشره نیش زده شود، روی پوستش التهابی شبیه زخم بروز می‌کند. اگرچه شدت تحریک‌پذیری با نیش دراکولا زیاد است، ولی در بعضی افراد واکنش چندانی ایجاد نمی‌کند. البته در بعضی دیگر نیز ممکن است به صورت واکنش‌های شدید پوستی بروز کند. اگر هدف نیش دراکولا قرار گرفتید هرگز خود درمانی نکنید و حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
نورو درماتیت
این بخش، مخصوص کسانی است که به شکل ناخودآگاه عادت کرده‌اند پشت گردن یا هر قسمت دیگر از بدن‌شان را بخارانند. بروز این درماتیت به دلیل خاراندن بیش از حد است و این خارش بعد از مدتی باعث ضخیم و تیره شدن آن ناحیه می‌شود. علائم این درماتیت شبیه اگزمای مزمن است و شایع‌ترین بخشی که درگیر می‌شود، پشت گردن است. اگر این بیماری حالت تکرارشونده داشته باشد، باید حتما به پزشک اعصاب و روان نیز مراجعه کند.
طبقه‌بندی درماتیت برحسب شدت
تقریبا بیشتر بیماری‌ها به درجه‌های مختلف طبقه‌بندی می‌شود و پزشک نیز برحسب نشانه‌ها، به شدت بیماری پی می‌برد و داروهای مورد نیاز بیمار را تجویز می‌کند. درماتیت یا اگزما به سه گروه حاد، تحت حاد و مزمن تقسیم می‌شود.
حاد: این نوع درماتیت در صورت مواجهه با عامل حساسیت‌زا بسرعت ‌(یک روز) واکنش نشان داده و علائمی مانند خارش، قرمزی، تاول‌های ریز و ترشحات آبکی را از خود بروز می‌دهد.
تحت حاد: اگر مدت زمان درگیری فرد با اگزما به درازا بکشد و همراه با خارش باشد، سلول‌های دفاعی به مقابله با عامل حساسیت برخاسته و پوست آن بخش بتدریج نسبت به سایر قسمت‌ها ضخیم‌تر می‌شود. اما ضایعات تاولی دیگر ترشحی ندارد؛ حتی ممکن است تاولی دیده نشود.
مزمن: در این نوع اگزما اگر خارش موضعی (از نظر زمانی) همچنان ادامه پیدا کند، پوست ضخیم، تیره و پوسته‌پوسته می‌شود.
توصیه‌های پیشگیرانه
عامل حساسیت را شناسایی کنید.
از عوامل ایجاد‌کننده یا تسهیل‌کننده ماده حساسیت‌زا اجتناب کنید تا مشکل تکرار نشود. برای مثال اگر فردی به زیورآلات، ساعت و فلز نیکل حساسیت دارد، نباید از این وسایل استفاده کند.
از ضدالتهاب و ترکیبات کورتونی‌ (به دفعه‌ها و دزی که پزشک متخصص تعیین می‌کند) استفاده کنید.
از کرم‌های نرم‌کننده استفاده کنید تا پوست خودش را ترمیم کند.
اخیرا کرم‌هایی وارد بازار شده‌ است که کورتونی نیست؛ ولی در درمان بسیاری از اگزماها موثر است. با این حال برای استفاده از آنها حتما باید زیر نظر پزشک متخصص باشد.
از شوینده‌هایی استفاده کنید که پوست را خیلی خشک نکند.